Poczucie własnej skuteczności odzwierciedla optymistyczną wiarę w siebie przejawiającą się w przekonaniu o posiadaniu zdolności do skutecznego radzenia sobie z trudnymi sytuacjami oraz radzeniem sobie z przeciwnościami losu. Poczucie własnej skuteczności jest względnie stałą właściwością danej osoby, która może ulegać modyfikacjom ale w perspektywie czasu oraz pod wpływem jednostkowych doświadczeń.

Poczucie własnej skuteczności – charakterystyka

Poczucie własnej skuteczności jest oceną poznawczą danej osoby dotyczącą posiadanych zdolności związanych z mobilizowaniem motywacji, zasobów poznawczych i kierunków działania potrzebnych aby rozwinąć kontrolę nad zdarzeniami mającymi miejsce w życiu danej osoby (Wood i Bandura, 1989). Badania nad efektami poczucia skuteczności wskazały, że jest ono najbardziej efektywnym predykatorem zachowania i wyników działań (Bandura, 1986; Wood i Bandura, 1989). Konstrukt ten należy do jednych z najczęściej badanych aspektów psychologicznego funkcjonowania ludzi (Ziemiański i Zięba, 2014). Dzieje się tak, gdyż osoby z wysokim poziomem poczucia własnej skuteczności wykazują większe wewnętrzne zaangażowanie w zadanie, są bardziej skłonne do zwiększenia podejmowanych wysiłków oraz wykazują większą wytrwałość w obliczu przeszkód i niepowodzeń. W efekcie działają skuteczniej. Poczucie własnej skuteczności jest lepszym predykatorem przyszłych zachowań niż wcześniejsze doświadczenie danej osoby (Chen, Greene i Crick, 1998).

Poczucie własnej skuteczności umożliwia działanie zgodnie z wyznaczonym celem, niezależnie od przeszkód pojawiających się na drodze do jego realizacji. Najważniejszym i najbardziej istotnym efektem poczucia własnej skuteczności jest wybór otoczenia adekwatnego do posiadanego poczucia kontroli nad sytuacją. Dana osoba ma skłonność do wybierania tych sytuacji, w których przewiduje, że posiada nad nią wysoką kontrolę oraz unikanie tych sytuacji, w których antycypuje, że posiada nad nimi niską kontrolę (Bandura, 1977). Badania wskazują, iż im wyższe dana osoba posiada silniejsze przekonanie dotyczące własnej skuteczności, tym wyższe stawia sobie cele oraz tym większe jest jej zaangażowanie w zamierzone zachowanie i działanie, nawet w obliczu piętrzących się porażek. Wysokie poczucie własnej skuteczności wpływa na procesy poznawcze i osiągnięcia intelektualne. Skłania również do zainwestowania w zachowanie większego wysiłku i wytrwałości oraz do wyboru bardziej ambitnych zadań. Dzięki temu ludzie są bardziej wytrwali w obliczu trudności.

Poczucie własnej skuteczności – wymiary

Wysoki poziom poczucia skuteczności może być określany jako źródło pozytywnej odporności. Osoby przekonane o własnej skuteczności wyróżnia wyższy poziom emocji pozytywnych. Są również przekonane, iż posiadają wszelkie zasoby i kompetencje pozwalające im na skuteczne radzenie sobie z przeciwnościami losu. Wysokie poczucie własnej skuteczności sprzyja podejmowaniu wyzwań, formułowaniu celów oraz osiąganiu sukcesów w ich realizacji. Osoby z wysokim poczuciem własnej skuteczności wierzą, iż mają zdolności i możliwości w osiągnięciu stawianych przez siebie celów. Wykazują niezwykle silną wiarę w swoje zdolności. Uważają, iż posiadają wszelką niezbędną wiedzę, umiejętności i kwalifikacje, by radzić sobie z trudnościami oraz, że całkowicie panują nad sobą i swoim otoczeniem. Uważają, iż są w stanie przewidywać wyniki sytuacji w jakiej się znajdują. Wykazują również wysoki poziom wewnętrznego prawdopodobieństwa osiągnięcia zadań, które przed sobą stawiają. Osoby z wysokim poziomem poczucia własnej skuteczności są opisywane jako takie, które postrzegają zadania raczej jako wyzwania niż problemy czy zagrożenia (Bandura, 1994). Osoby charakteryzujące się wysokim poziomem poczucia własnej skuteczności skupiają się na możliwościach a dostrzegane przeszkody oceniają jako możliwe do przezwyciężenia.

Niskie poczucie własnej skuteczności jest związane z brakiem przekonania co do słuszności podejmowanych przez siebie działań oraz poczuciem braku wpływu na swój los. Osoby z niskim poczuciem własnej skuteczności uważają, iż nie posiadają odpowiednich kompetencji, wiedzy i umiejętności by samodzielnie radzić sobie z wszelkimi przeciwnościami i trudnościami. Nie wierzą w swoje zdolności i możliwości. Związane jest to z przekonaniem, iż podejmowane działania nie są w stanie przybliżyć do realizacji swoich celów.

Osoby z niskim poczuciem własnej skuteczności skupiają się na przeciwnościach i oceniają przeszkody jako takie, nad którymi sprawują niewielką kontrolę. Osiągają przez to ograniczony sukces nawet w okolicznościach, które dostarczają wielu możliwości (Kureger i Dickson, 1994). Niskie poczucie własnej skuteczności wiąże się z również z wyższym lękiem oraz wyższym poczuciem bezradności.

Chcesz wypełnić bezpłatny test poczucia własnej skuteczności? >>KLIKNIJ TUTAJ<<

---

Bibliografia

Bandura, A. (1977). Self-efficacy. Toward a Unifying Theory o f Behavioral Change. Psychology Review, 84, strony 191-215.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NY: Prentice Hall.

Bandura, A. (1994). Self-efficacy. W V. S. Ramachaudran (Red.), Encyclopedia of human behavior (Tom 4, strony 77-81). New York: Academic Press.

Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. W A. Bandura (Red.), Self-efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy. The exercise of control. New York: Freeman & Co.

Boyd, N. G. i Vozikis, G. S. (1994). The infl uence of self-efficacy on the development of entrepreneurial intentions and actions. Entrepreneurship Theory and Practice, 18(4), 63-77.

Chen, C. C., Greene, P. G. i Crick, A. (1998). The self-efficacy expectations and occupational preferences of females and males. Journal of Business Venturing, 13(4), 295-316.

Gist, M. (1987). Self-efficacy: Implications for organizational behavior and human resource management. Academy of Management Journal, 12, 472-485.

Krueger, N. F. i Brazeal, D. (1994). Entrepreneurial potential and potential entrepreneurs. Entrepreneurship Theory and Practice, 91-104.

Kureger, N. F. i Dickson, P. (1994). How believing in ourselves increases risk taking: Self-efficacy and perceptions of opportunity and threat. Decision Science, 25, strony 285-400.

Le Blanc, P. M. i Schaufeli, W. B. (2008). Burnout Interventions: An Overview and Illustration. W J. R. Halbesleben (Red.), Handbook of Stres and Burnout in Health Care. Hauppauge NY: Nova Science Publishers.

Locke, E. A. i Latham, G. P. (2004). What should we do about motivation theory? Six recommendations for the twenty first century. Academy of Management Review, 29(3), strony 388-403.

Markman, G. D., Balkin, D. B. i Baron, R. A. (2002). Inventors and new venture formation: The effects of general self-efficacy and regretful thinking. Entrepreneur Theory and Practice, 4, strony 149-165.

Sandberg, W. R. i Hofer, C. W. (1987). Improving new venture performance: The role of strategy, industry structure, and the entrepreneur. Journal of Business Venturing, 12, 5-28.

Schwarzer, R. i Fuchs, R. (1996, 1996). Self-efficacy and Health Behaviours. W M. Conner i P. Norman (Redaktorzy), Predicting Health Behaviour (strony 163-196). Buckingham–Philadelphia: Open University Press.

Shane, S., Locke, E. A. i Collins, C. J. (2003). Entrepreneurial motivation. Human Resource Management Review, 13(2), strony 257-279.

Wood, R. i Bandura, A. (1989). Social cognitive theory of organizational management. Academy of Management Review, 3, strony 361-384.

Ziemiański, P. i Zięba, K. (2014). Znaczenie źródeł poczucia samoskuteczności u początkujących przedsiębiorców – raport z badań. Research on Enterprise in Modern Economy – theory and practice(4).