Asertywność – jak być sobą i szanować innych
Asertywność to koncepcja, która zrodziła się z pragnienia znalezienia takiego sposobu zachowania się, który jednocześnie umożliwia realizację siebie przy jednoczesnym uszanowaniu praw drugiej osoby do tego samego. Asertywność rozumiana jest tutaj jako zespół zachowań przejawiających się wyrażaniem uczuć, postaw, opinii i praw danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy i uczciwy przy jednoczesnym respektowania uczuć, postaw i praw innych osób (Król-Fijewska 1993).
Asertywność oznacza zarówno szacunek do siebie i innych. Oparta jest na założeniu, że posiadane przekonania, myśli i uczucia danej osoby są tak samo ważne jak kogokolwiek innego. Asertywność polega na podejmowaniu takich działań, które przy zachowaniu szacunku do siebie i uwzględnianiu praw innych, daje największe prawdopodobieństwo osiągnięcia założonych celów (Król-Fijewska, 1993).
Asertywność tak naprawdę odnosi się do wszystkich rodzajów zachowań. Dotyczy zarówno tych związany z emocjami negatywnymi, takimi jak złość, gniew, strach czy zakłopotanie, jak również dotyczy zachowań związanych z emocjami pozytywnymi: radość, nadzieja, szczęście. Zachowanie asertywne w obu przypadkach polega na wyrażaniu tych emocji w sposób, który nie nar uszach praw innych osób.
Asertywność to życiowa postawa interpersonalna bazująca na przekazie: Ja mam prawo być sobą i Ty masz prawo być sobą. W obu sytuacjach dajemy sobie przyzwolenie i akceptujemy odmienność drugiej osoby.
Asertywność to zachowanie, które jest w opozycji do zachowania agresywnego i uległego. Zachowanie agresywne polega na wyrażaniu siebie bez uwzględnienia praw drugiej osoby do tego samego. Zazwyczaj polega na tym, iż dana osoba przyznaje sobie prawdo do określonych rzeczy i równocześnie narzuca drugiej osobie swój punkt widzenia. Przykładem takiego zachowania może być np. narzucanie zdania przez większość mniejszości, robienie głośnych uroczystości bez uszanowania prywatności sąsiadów, nakazywanie osobom w rodzinie, by postępowali wg naszych zasad, itp. Zachowania o charakterze agresywnym to np.: krzyczenie na drugą osobę, atak personalny, szantaż emocjonalny czy wzbudzanie poczucia winy.
Zachowanie uległe z kolei polega na dostosowywaniu się do żądań i zachowań drugiej strony, pomimo posiadania wewnętrznego sprzeciwu i braku akceptacji dla tych żądań. Najczęściej takie zachowanie prowadzi do poczucia żalu, frustracji i ogólnego niezadowolenia z danej relacji.
Ważne jest, aby pamiętać, że asertywność nie jest odpowiedzią na wszystkie sytuacje społeczne. W założeniu bycie asertywnym ma pomagać, ale nie zawsze tak jest. Są sytuacje, w których lepiej zrezygnować ze swoich praw być uległym (kiedy np. zostaniemy napadnięci przez grupę uzbrojonych osób, trudno walczyć o swoje prawa i pewnie dla swojego dobra tego nie robić). Z kolei, kiedy np. pali się nam dom, pewnie lepiej nie pytać sąsiada czy nie ma nic przeciwko aby pożyczyć od niego ten nowy zestaw węży ogrodowych, tylko pewnie szybko sami je sobie weźmiemy.
Aby dane zachowanie można było uznać za asertywne, musi ono spełniać następujące warunku:
- Szczerość – dana osoba to, co faktycznie w danym momencie czuje i myśli
- Akceptacja siebie – dana osoba wierzy w siebie, ma poczucie wartości i nie czuje żadnych obaw przed prawdziwym wyrażaniem siebie,
- Odpowiedzialność – asertywność to również branie odpowiedzialności za swojej zachowania. Każde zachowanie niesie ze sobą jakieś konsekwencje (pozytywne lub negatywne), dlatego asertywność to uwzględnianie skutków swojego działania i liczenie się z nimi,
- Zaufanie do siebie i świata – asertywność zakłada pewną otwartość na siebie i innych, bez której trudno było by podjąć ryzyko wyrażania siebie. Osoba asertywna ufa, iż postępując zgodnie z przyjętymi przez siebie zasadami dba zarówno o siebie i innych.
Bycie asertywnym najczęściej oznacza, asertywność we wszystkich obszarach życia. Niestety nie zawsze tak jest. Wynika to z faktu, iż w pewnych sytuacjach łatwiej jest być danej osobie asertywną a w innych trudniej. Np. mężczyzna może z łatwością bronić swoich granic osobistych, ale już może nie umieć wyrazić swoich pozytywnych emocji wobec swoich bliskich.
Podsumowując, asertywność to:
- jasne i bezpośrednie wyrażanie siebie,
- szacunek względem siebie i innych,
- posiadane świadomości własnych możliwości i ograniczeń,
- umiejętność bezpośredniego wyrażania wobec inne osoby swoich uczuć, postaw i pragnień,
- uwzględnianie w swoim działaniu uczuć, opinii, praw i pragnień innych osób.
Interesuje Cię Twój profil asertywności? Sprawdź co wskaże Barometr Asertywności >>KLIKNIJ TUTAJ<<