Stres

Stres we współczesnym świecie uznawany jest za jedno z ważniejszych źródeł różnego rodzaju zaburzeń i dysfunkcji w funkcjonowaniu człowieka. Ale czym tak naprawdę jest stres? W psychologii istnieje ponad 300 teorii i koncepcji czym on jest oraz jak sobie z nim radzimy. W tym wpisie postaramy się wyjaśnić naturę i mechanizmy związane z pojęciem stresu.

Chcesz poznać Twoje dominujące strategie radzenia sobie ze stresem >>KLIKNIJ TUTAJ<<

Początki badań nad stresem

Za autora pojęcia stresu uznaje się lekarza Hansa Seylego. Badacz ten jako pierwszy postawił hipotezę, iż za szereg chorób somatycznych odpowiada brak umiejętności radzenia sobie ze stresem. Sam stres zdefiniował jako „nieswoistą reakcję organizmu na wszelkie stawiane mu żądanie”. Badaniom nad stresem i jego skutkami poświecił 50 lat pracy naukowej oraz napisał 30 książek i ponad 1400 publikacji na ten temat. W jego rozumieniu stres ma silne znaczenie biologiczne i medyczne.

Zwiększone zainteresowanie psychologów stresem miało miejsce po II wojnie światowej jako odpowiedź na poszukiwanie odpowiedzi na pytanie dotyczące czynników determinujących zachowanie człowieka w sytuacjach kryzysowych. Za twórcę psychologicznej teorii stresu uznaje się psychologa wojskowego I.L. Janisa.

Podsumowując stres definiowany jest zazwyczaj jako:

• Niespecyficzna, uogólniona reakcja organizmu na stawiane mu wymagania
• Nierównowaga pomiędzy wymaganiami a możliwością odpowiedzi w sytuacji, w której niespełnienie jej wymagań niesie niepożądane konsekwencje,
• Wewnętrzne napięcie emocjonalne powstałe na skutek trudnej sytuacji
• Nacisk wywołujący przygnębienie i zaniepokojenie.

Nurty w definiowaniu stresu

W badaniach nad stresem dominują trzy nurty określające definicję i sposób rozumienia stresu. Należy do nich:

• Stres jako bodziec
• Stres jako reakcja
• Stres jako proces lub transakcja

Stres jako bodziec

Koncepcja stresu jako bodźca wskazuje, iż w bezpośrednim otoczeniu człowieka znajdują się czynniki, które w naturalny sposób wywołują napięcie i silne emocje. Przykładem wykorzystania tego rozumienia stresu są badania nad wpływem zmian życiowych na zdrowie fizyczne i psychiczne przeprowadzone przez Holmer’a i Rahe (1967). Opracowana przez nich lista zawiera wydarzenia krytyczne wraz z przypisaną im liczbą punktów. Uzyskanie określonej liczby punktów w ciągu ostatniego roku pozwala wg. nich na określenie szansy pojawienia się choroby lub wypadku w przeciągu 2 lat.

Liczba punktów:

• poniżej 150 = 30% szansy na chorobę lub wypadek
• pomiędzy 150 a 300 = 51% szansy na chorobę lub wypadek
• powyżej 300 = 80% szansy na chorobę lub wypadek

Stres jako reakcja

Koncepcja stresu jako reakcji odwołuje się do fizjologicznych i psychologicznych mechanizmów powiązanych ze stresem. Stres w tym przypadku rozumiany jest jako reakcja alarmowa organizmu uruchamiająca mechanizm „walki – ucieczki”. Reakcja ta ma charakter przystosowawczy umożliwiając przetrwanie gatunku. Zmiany mające miejsce w organizmie pozwalają na przetrwanie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia. Zwiększona aktywność organizmu pozwala na stawienie czoła bezpośredniemu zagrożeniu.

Stres jako transakcja

Koncepcja stresu jako transakcji odwołuje się do relacji między daną osobą a jej bezpośrednim otoczeniem. Stres jako taki, w myśl tej teorii, nie jest ani cechą danej osoby ani bodźców czy otoczenia, ale związany jest z relacją człowiek – środowisko. Każdy z nas dokonuje bieżącej oceny sytuacji w której się znajduje oraz posiadanych możliwości związanych z radzeniem sobie z tą sytuacją. W przypadku, kiedy ocenimy daną sytuację jako stresową, zagrażającą, automatycznie uwalniamy negatywne emocje, reakcje, związane ze stresem. W każdej momencie dokonujemy podwójnej oceny:

• Sytuacji – czy jest ona dla nas zagrażająca czy nie (stresująca)
• Zasobów – czy posiadam zasoby umożliwiające mi na poradzenie sobie z nią.

Stres zatem jest wypadkową cech otoczenia i oddziałującego na nas bodźca, posiadanymi aktualnymi dążeniami i oczekiwaniami, posiadanymi cechami osobowości i temperamentu, posiadanymi potrzebami i wartościami, posiadanymi schematami poznawczymi i przekonaniami. Oznacza to, iż minimalizowanie stresu wiąże się z systemowym oddziaływaniem zarówno na bezpośrednie otoczenia jak i wewnętrzne dyspozycje danej osoby.

Chcesz dowiedzieć się jakie posiadasz dominujące strategie radzenia sobie ze stresem >>KLIKNIJ TUTAJ<<